Câu chuyện: Cậu bé và một viên ngọc thô chẳng ai đoái hoài.
Ngày xưa, ở một ngôi làng nhỏ ven núi, có một cậu bé tên là Nam. Cậu rất thông minh, nhanh nhẹn nhưng lại lười học, thích chơi hơn là rèn luyện bản thân. Một ngày nọ, Nam đang chơi bên dòng suối thì phát hiện một viên đá lấp lánh. Cậu nhặt lên và nhận ra rằng đây là một viên ngọc thô, bề mặt còn thô ráp, xù xì. Nam nghĩ:
"Viên ngọc này đẹp đấy, nhưng chẳng có gì đặc biệt. Chắc nó chỉ là một hòn đá bình thường."
Nam mang viên ngọc về nhà, đặt trên bàn và chẳng quan tâm đến nó nữa.
Một hôm, có một thợ mài ngọc già đi ngang qua làng. Ông nhìn thấy viên ngọc thô trên bàn của Nam và ngạc nhiên thốt lên:
- "Đây là một viên ngọc quý hiếm! Nếu mài giũa đúng cách, nó sẽ trở thành một bảo vật vô giá!"
Nam ngạc nhiên hỏi:
- "Thật sao, ông? Nó trông chỉ như một hòn đá bình thường thôi mà."
Ông lão mỉm cười:
- "Con à, ngọc nếu không được mài giũa thì mãi mãi chỉ là một hòn đá vô dụng. Nó cần trải qua những lần mài sắc, chà xát để tỏa sáng. Cũng giống như con người, nếu không học hỏi, rèn luyện, thì dù có tiềm năng, con cũng không thể thành công hay làm điều lớn lao."
Nghe lời ông lão, Nam đưa viên ngọc cho ông để mài giũa. Ngày qua ngày, ông lão kiên nhẫn chạm khắc, mài nhẵn từng góc cạnh. Một tháng sau, viên ngọc thô xù xì đã trở thành một viên ngọc sáng rực, trong trẻo, giá trị vô cùng.
Cậu bé Nam nhìn viên ngọc và chợt hiểu ra bài học quan trọng. Nam nghĩ:
"Viên ngọc cần được mài giũa để thành báu vật, con người cũng vậy. Nếu mình không chịu học tập và rèn luyện, mình sẽ mãi như một viên ngọc thô chẳng ai đoái hoài."
Từ đó, Nam thay đổi, chăm chỉ học hành và rèn luyện mỗi ngày. Nhiều năm sau, cậu trở thành một học giả nổi tiếng, giúp đỡ nhiều người trong vùng.
Câu chuyện minh họa rõ ràng ý nghĩa của câu nói "Ngọc bất trác bất thành khí, nhân bất học bất tri lý." Con người nếu không tự rèn luyện và học tập sẽ giống như viên ngọc thô – có tiềm năng nhưng không giá trị. Chỉ qua sự nỗ lực và bền bỉ, chúng ta mới có thể phát huy giá trị thực sự của bản thân.
"Ngọc bất trác bất thành khí, nhân bất học bất tri lý."
Ngọc không mài thì không thể thành vật dụng quý giá.
Người không học thì không thể hiểu được lẽ phải.
Câu thành ngữ "Ngọc bất trác bất thành khí" (玉不琢不成器) có nguồn gốc từ văn hóa Trung Hoa, mang ý nghĩa: ngọc nếu không được mài giũa thì sẽ không trở thành vật quý giá, hữu dụng.
Ý nghĩa:
Ngọc: biểu tượng cho tài năng, phẩm chất tốt đẹp, hoặc tiềm năng sẵn có của con người.
Trác (mài giũa): quá trình rèn luyện, học hỏi, và tự cải thiện bản thân.
Khí: vật dụng quý giá, có giá trị sử dụng hoặc giá trị thẩm mỹ cao.
Do đó, câu thành ngữ này ngụ ý rằng: Một người có tài năng thiên bẩm hoặc tiềm năng thì cũng cần trải qua sự rèn luyện, học tập và thử thách để phát triển và hoàn thiện bản thân.
Bài học rút ra:
Câu nói khuyến khích con người không ngừng nỗ lực, kiên trì trong việc học tập và rèn luyện để phát huy giá trị của bản thân. Dù có tài năng thiên bẩm, nếu không cố gắng thì cũng khó đạt được thành tựu lớn.
Trong cuộc sống, câu này thường được dùng để nhắc nhở về tầm quan trọng của việc giáo dục, kỷ luật bản thân, và lòng kiên trì để vươn lên trong mọi hoàn cảnh.